Op 31 juli 2024 schreef ik de eerste blog van dit verhaal. Hierin beschreef ik de dramatische uitbarsting van de Hunga Tonga vulkaan van januari 2022, als mogelijke oorzaak voor de veel te hoge temperaturen van de jaren 2023 en 2024.
Omdat Hans Custers van Klimaatveranda.nl hier vrijwel tegelijkertijd (8 augustus) hier ook iets over schreef leek het mij een leuk idee om hierover in discussie te gaan. Maar omdat dit al vrij snel leidde tot een uitsluiting van mijzelf op deze illustere website, kwam dit niet lekker van de grond. Jammer.
Ik zag wel dat er in het artikel van Hans achteraf nog enige aandacht voor mijn opmerkingen was ingeruimd, maar dat kon de conclusie van het stuk uiteraard niet veranderen. De conclusie bleef overeind: “dat de uitbarsting weinig invloed heeft gehad op het verloop van de gemiddelde wereldtemperatuur, en dat die invloed eerder voor een beetje afkoeling heeft gezorgd dan voor opwarming.”
Ik dacht hier dus anders over.
Mijn idee, over genomen van het artikel van Hans Puxbaum (direct na de uitbarsting in 2022) en commentaar van Hubert Engelbrecht hierop (zoals uiteengezet in mijn eerdere blog), kwam er op neer dat waterdamp in de hogere luchtlagen invloed zou kunnen hebben op de ozon gehaltes in de hogere luchtlagen en daar voor afkoeling zou zorgen. Ozon zou worden afgebroken door reactieve waterdamp, dus minder ozon, minder UV-afbraak en dus minder opwarming in de ‘ozon-laag’.
Maar omdat de uv-straling dan dieper in de atmosfeer kan dringen, zou dit, in de voor ons belangrijke troposfeer, volgens mij zorgen voor opwarming.
In de Newscientist is een onderzoek gepubliceerd naar de hoge temperaturen van de laatste twee jaar, wat de nodige internationale aandacht heeft getrokken. Geconcludeerd werd dat met name de lage bewolking de laatste jaren het had laten afweten. Een conclusie die door vrijwel alle klimaat websites voor flinke koppen heeft gezorgd. In het artikel van Newscientist zelf over dit onderzoek (zie link) wordt Paulo Ceppi van het Imperial College London aan het woord gelaten:
“Dit onderzoek komt op het juiste moment, omdat klimaatwetenschappers uiteraard graag de oorzaken van de recente recordwarmte willen begrijpen. “Ik denk dat ze [de onderzoekers] een behoorlijk overtuigend argument naar voren brengen dat albedo-veranderingen, met name in lage bewolking, een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de veranderingen in het stralingsbudget – en dus aan de temperatuur,” zegt hij.
De volgende vraag is waarom laaggelegen wolken verdwijnen. In grote lijnen zijn er drie verklaringen. Dit zou te wijten kunnen zijn aan een wereldwijde vermindering van de vervuiling door aerosolen, waardoor wolken ontstaan en blijven bestaan. Als alternatief zou dit het resultaat kunnen zijn van de opwarming van de aarde, waardoor de manier waarop wolken zich gedragen verandert. Of het kan eenvoudigweg de natuurlijke variabiliteit in het klimaat zijn.
Het is cruciaal om te begrijpen welke van deze drie factoren dominant is, omdat deze van invloed is op hoe gevoelig het klimaat op aarde is voor vervuiling door broeikasgassen. Als het gebrek aan wolken te wijten is aan feedback van de klimaatverandering, zal de impact de komende jaren toenemen, waardoor de mondiale temperaturen hoger zullen uitkomen dan verwacht.
“Het antwoord heeft behoorlijk diepgaande gevolgen voor wat we verwachten over de toekomstige klimaatverandering”, zegt Ceppi.”
In een artikel de Geophysical Research Letters van 22 september 2024 (Zie link) wordt echter een alternatief antwoord gegeven:
“We analyseerden temperatuurveranderingen in de bovenste atmosfeer als gevolg van de Vulkaanuitbarsting van Hunga in januari 2022 met behulp van satellietwaarnemingen en simulaties van een ultramodern chemie-klimaatmodel.
Hunga was een onderwatervulkaan die een grote hoeveelheid waterdamp (H2O) rechtstreeks in de stratosfeer emitteerde, en deze H2O is in de loop van de tijd langzaam naar boven gegaan en bleef grotendeels in de bovenste lagen van de stratosfeer. Uit waarnemingen blijkt dat de stratosfeer (20-50 km) in 2022 met 0,5-1,0 K is afgekoeld in het midden van het jaar 2023, en afkoeling van de mesosfeer (50-80 km) met 1,0-2,0 K na midden 2023. De afkoelingspatronen volgden de opwaarts bewegende Hunga H2O-pluim.
De modelsimulaties laten een goede overeenkomst zien met waarnemingen, en het model wordt gebruikt om te diagnosticeren dat de afkoeling te wijten is aan Hunga H2O-emissie die langdurig, op mondiale schaal heeft plaats gevonden. De afkoeling door Hunga heeft een vergelijkbare omvang, maar tegengesteld teken, als de opwarming van de stratosfeer die eerder werd waargenomen grote vulkaanuitbarstingen (El Chichón in 1982 en Pinatubo in 1991); de verschillen zijn te wijten aan de grote hoeveelheden H2O uitgezonden door Hunga.”
Hieronder is de afbraak van ozon grafisch in beeld gebracht:
En ja, dat heeft dus invloed op de temperatuur:
In het onderzoek wordt dan ook geconcludeerd:
“De mondiale gemiddelde stratosferische temperatuur is in de periode 2022-2023 met 0,5–1,0 K afgekoeld, als gevolg van de vulkanische Hunga-uitbarsting. Deze impact is voornamelijk te wijten aan de stralingskoeling van H2O die door Hunga in de stratosfeer wordt geïnjecteerd. Waargenomen koelpatronen stijgen in hoogte in de loop van de tijd als gevolg van de H2O-pluim.
Er is kwantitatieve overeenstemming tussen MLS-satellietobservaties en WACCM-simulaties voor dit gedrag.
De mondiale gemiddelde gegevens laten geen duidelijke opwarmingseffecten zien van Hunga-aërosolen in de lagere stratosfeer. Na midden 2023 worden grotere mondiaal gemiddelde afkoelingsafwijkingen (-1,0 tot -2,0 K) waargenomen in de mesosfeer, ongeveer overeen komend met de Hunga H2O-pluim. Deze afkoeling wordt voornamelijk veroorzaakt door de systematische afname van de ozonlaag in de mesosfeer als gevolg van afwijkende HOx-chemie van de Hunga H2O-pluim.”
Dat lijkt toch wel verdacht veel op wat ik inmijn eerdere blog hierover suggereerde. En dan weten we ook, zoals ook de KWF stelt:
“UV-straling wordt deels tegengehouden door wolken. Bij een zwaarbewolkte lucht komt er nauwelijks uv-straling door. Bij heiig weer (dunne, nevelige bewolking) of een stoffige lucht bereikt wél veel uv-straling de aarde.”
Is dat niet gewoon een oplossing voor het raadsel? UV-straling wordt dus opgevangen door wolken. Uiteraard zorgt dit voor opwarming en dus wolken-afbraak (wolken die als sneeuw voor de zon verdwijnen).
Meer UV-straling de afgelopen twee jaren, dus meer wolken-afbraak, die de klimaat wetenschappers dus blijkbaar voor grote raadselen had gesteld. En die dus verantwoordelijk is gemaakt voor de grote opwarming van de laatste twee jaren.
Gelukkig allemaal van tijdelijke aard, blijkbaar:
U mag rustig blijven zitten.