Polderklimaat

“Aan die stikstofdoelen valt echt niet te ontkomen”

Het was een mooie verzameling professoren en emeritus professoren die de bovenstaande uitspraak ondertekenden. 36 stuks gingen het gisteren (21 augustus 2022) nog één keer uitleggen in Trouw.
Ik vind eerlijk gezegd dat ze dit niet zo heel goed hebben gedaan. Ik wil dit aan de hand van enkele uitspraken uit de “brandbrief” wat nader toelichten.
Gesteld wordt:
“Onder druk van boerenprotest, tegenstribbelende partijen als de agro-industrie en supermarkten en sommige politici, staat zowel het tijdschema als de wetenschappelijke basis van het kabinetsplan voor stikstofreductie keer op keer ter discussie.
Zo ontstaat vaak de indruk dat het probleem is op te lossen met alleen technische innovaties, zonder grote ingrepen in de landbouwproductie. Dat negeert de aard van de stikstofproblematiek én de noodzaak die aan te pakken in samenhang met alle andere uitdagingen zoals waterkwaliteit, droogte, klimaat en natuurherstel.”
Dit snap ik dus al niet. Waarom zouden technische innovaties de stikstofproblematiek níet kunnen oplossen? Ik begrijp dan ook niet goed waarom de professoren (die zouden toch beter moeten weten) zaken ten aanzien van de problematiek niet proberen uit te leggen, in plaats van zich bezig te houden met het roepen van eco-slogans, die worden geroepen zonder nadere onderbouwing.
Bovendien ging het toch over de stikstofproblematiek? De Nederlandse professoren lijken daar echter anders over te denken:
“Dit is onze kans om grote maatschappelijke uitdagingen tegelijk op te pakken. Maar dat vraagt om een integrale aanpak van het landschap, dus van landbouw én natuur.
Allereerst kan natuurherstel via hydrologische maatregelen (maaien, natuurlijke begrazing, plaggen, uitbaggeren en boskap) niet simpelweg te veel stikstofneerslag compenseren. Er zijn jaren vermorst door dit idee.”
Dit is een vreemd stukje tekst. Natuurherstel kan via hydrologische maatregelen niet simpelweg teveel stikstofneerslag compenseren? Er is toch helemaal niemand die op dat idee is gekomen en er is toch helemaal niemand mee bezig geweest? Naar welke wet wordt verwezen in dit verband? Hoezo zijn er jaren vermorst door dít idee? Wie had dan dat idee en welke jaren zijn vermorst door dit idee?
Het klinkt zelfs een beetje wanhopig. Als er iemand was met dit idee (politici, agro-industrie en supermarkten, geef het maar eerlijk toe…) dan is dat een heel fout idee. Niet meer doen, want er zijn blijkbaar jaren verspild met het in orde brengen met hydrologische maatregelen.
De brandbrief gaat verder:
“De depositie moet urgent omlaag; die verzuurt de bodem waardoor onder meer de balans tussen stikstof en fosfaat verstoord raakt, giftig aluminium vrijkomt, plantenwortels steeds slechter groeien, goede schimmels slechter werken en voedingswaarde van planten voor insecten afneemt.”
Volgens de professoren moet de depositie urgent omlaag, want die verzuurt de bodem.
Het is mooi dat dit idee steeds weer terugkomt. Het begint wel op de film Groundhog Day te lijken. “Daarin beleeft weerman Phil dezelfde dag steeds opnieuw en stapt elke ochtend in dezelfde plas.”[wat overigens niet waar is]
Nee heren (en dames) professoren, verzuring is níet het grote probleem van stikstof. (zie link en link en link, etc.)
Maar goed, de professoren gaan verder:
“Bovendien versterkt te veel stikstof de effecten van langdurige droogte door klimaatverandering. Het maakt bomen en planten veel gevoeliger voor watertekort, doordat ze ondieper wortelen.”
Hé, misschien zou de aanpak van hydrologische problemen dan dus best wel een goed idee zijn geweest? Maar goed, volgens mij helpt bemesting juist wel om de plant tot optimale ontwikkeling (dus inclusief het wortelstelsel) te komen. Waarom zouden de wortels ondieper wortelen; het grondwater zit toch diep genoeg in Nederland?
Een nadere wetenschappelijk onderbouwing (of verwijzing hiernaar) van deze hypothese is volgens de briefschrijvers blijkbaar ook niet nodig.
Maar er zijn meer problemen:
“De huidige intensieve landbouw stoot bovendien te veel broeikasgassen uit als methaan en lachgas en tast de waterkwaliteit aan via uitspoeling van nitraat en fosfaat. Stikstofreductie, natuur- en waterkwaliteit en klimaatverandering zijn dan ook nauw verweven.”
Nee, dat is niet zo heren (en dames), klimaatverandering heeft helemaal niks met de stikstofproblematiek, zoals die nu in Nederland aan de orde is, te maken. Ik snap sowieso niet goed dat natuur- en waterkwaliteit hier in een adem genoemd worden.
Het gaat nog verder:
“Daarnaast werkt stikstofdepositie onvoldoende als ecologische versnippering niet wordt aangepakt. Door steeds grotere, intensief gebruikte percelen zijn heggen, slootjes en overhoekjes, levensaders voor planten en dieren, vaak verdwenen, zowel tussen natuurgebieden als binnen agrarisch gebied. Die kunnen juist helpen in de omslag naar natuurinclusieve voedselproductie.”
Stikstofdepositie werkt onvoldoende als de ecologische versnippering niet wordt aangepakt???
Misschien gaat het over de aanpak van stikstofdepositie? Maar goed, dit is toch niets wat met stikstofdepositie te maken heeft? Ik begrijp dat de professoren moeite hebben met grootschalige landbouw, maar het zou goed zijn om de discussie op dit punt een beetje zuiver te houden.
Natuur-inclusieve voedselproductie is mooi en het zou nog mooier zijn als de professoren zouden inzien dat je niet per se de helft van de vleesproductie hoeft in te krimpen om dit te bewerkstelligen.

slotopmerkingen

Het was gelukkig maar een korte brief, waarin dringende zaken als verbrandneteling en verbraming niet eens aan de orde komen. Het laatste stukje gaat als volgt:
“Het huidige kabinetsplan is een grote koerswijziging. Maar het doel is dan ook de balans tussen het landgebruik en de kwaliteit van landschap, bodem, water, lucht voor iedereen te verbeteren. (…)
Het kán anders en beter, mits iedereen in beweging komt. De overheid zal de last van de broodnodige transitie niet alleen bij boeren moeten neerleggen, maar ook bij consumenten, retailers, banken en agro-industrie. Dit kan via een slimme mix van beprijzing, educatie, ruimtelijke ordening, normering, vergunningen, handhaving en verandering van de voedselomgeving.”
Tsja, als het doel van het beleid is: “de balans tussen het landgebruik en de kwaliteit van landschap, bodem, water, lucht voor iedereen te verbeteren”, zullen er maar weinigen zijn die hier niet achter zullen staan. Maar iedereen, dat is dus boer-inclusief?
Wat mij betreft is de boodschap van de professoren dus gewoon erg warrig:
“Na 70 jaar focus op intensivering, schaalvergroting en exportwinsten – met te weinig oog voor landschap en natuur – is nu een nieuw, overkoepelend en langjarig consistent voedsel- en landschapsbeleid nodig om boeren én natuur een duurzame toekomst te bieden.”
Zijn de ideeën van de professoren ook te verenigen met een goed voedselbeleid? Hoe dan ook ben ik van mening dat er best nog wel een stukje had bijgekund:
“Na meer dan vijftig jaar focus op ammoniakbeheersing, is het misschien tijd om ook eens andere aspecten dan stikstof nader te bestuderen om te komen tot een betere natuur in Nederland.”
Het is de professoren blijkbaar nog niet opgevallen, maar Nederland staat volledig geïsoleerd in haar extreme stikstofstandpunt. Zelfs binnen Europa worden stikstofcijfers niet eens meer opgestuurd naar Brussel (zie link). De cijfers zijn bovendien niet met elkaar te vergelijken (zie link) en in de landen waar nog wel over stikstof wordt nagedacht heeft België ‘het probleem’ opgelost door 60 boerenbedrijven in 2025 te sluiten (zie link), terwijl Duitsland een norm heeft die 4.286 keer zo groot is als die van Nederland. (zie link).
Dat is pas zuur, aangezien België naar alle waarschijnlijkheid per hectare veel meer ammoniak uitstoot dan Nederland (zie link) en Duitsland best nog wel mooie natuurgebieden heeft.
Maar hebben de Weledelgeleerde heren (en dames) professoren überhaupt wel begrepen wat nu precies het (juridische) probleem is ten aanzien van stikstof?

Geplaatst

in

door

Erik Jansen

Tags: